Qu’ac devem a la borgesia tolosana, davantejada peu president de Convergéncia occitana Joan Francés Lafont. Membre fondator de l’Academia autoproclamada, lo microorganisme qui pretend impausà’ns un occitan estandard a basa de lengadocian, çò qui ei dejà, en si, ua traïson contra l’ideau occitanista, aquera personalitat (e militant valent) deu demiei tolosan qu’entinoè non i a guaire ua auta crotzada: har aperar Occitania la grana region centrau deu país qui resulta de la fusion enter Mieidia Pirenèus e Lengadòc Rosselhon. Ne seguii pas tot lo son anament, e que’m demandi se i avó, a un moment dat, ua engana. Au principi, lo projècte deus occitanistas davantejats per Lafont qu’èra de la har aperar Lengadòc, e a la fin finala qu’escadem Occitania.

En tot cas, Joan Francés Lafont n’ei pas hèra clar politicament, puishque sembla que la soa prumèra posicion èra de har acceptar lo nom Lengadòc, au detriment deus gascons e deus catalans. En efèit, en noveme de 2014 qu’escrivè sus Jornalet, dens un comentari, aquestas arrègas:

“S'ENRASIGAR DINS UN SENTIT D'APARTENENCIA (sic) A UN PAIS (sic) OCCITAN, vòli dire Gasconha / Lemosin / Auvèrnha / Provença / Lengadòc amai se o cal dels "pichons paises » (sic) coma Bearn, Pais niçard, Valadas, Val d'Aran... en tot rampelar lo ligam occitan simplament, sens insistir, daissar venir. Occitania ne representa pas una identitat clara coma Euskal Herria, Corsega o Bretanha, vesèm ben qu'amai dins los "Paisos catalans" la consciencia (sic) catalana es plan diferenta segon los paises (sic), lo Principat de Barcelona es pròche de l'independencia que lo Pais (sic) valencia (sic) n'es plan alunhat, ençò nòstre es parier (sic), avançarèm (sic) pas al meteis ritme, o cal acceptar, èsser pragmatic, avançar ont podèm, los territòris qu'auran (sic) capitat cap a mai d'autodeterminacion seran (sic) una ajuda pels autres, ENDAVANT cap alS PaiseS (sic) occitanS! Pauc a Pauc (sic) o farèm (sic) tot!”

Quan lejoi aqueth comentari, que’m semblè hèra interessant per’mor qu’aportava ua vista navèra dens la faiçon de percéber lo país e (ja que ne sii pas partisan de l’independéncia) lo combat entà la soa emancipacion, qu’ei per’mor d’aquò qui l’enregistrèi. Despuish, Joan Francés Lafont qu’a cambiat d’idea, o, sordeish, la soa faiçon de s’enradigar dens un sentit d’apartenéncia au Lengadòc qu’ei d’aperar aqueste Occitania.

Que s’i a dit que la causida èra estada “democratica” puishqu’èra lo resultat deu vòte, e que per’mor d’aquò que’s caleré carar. Que caleré empassar aquera error estrategica màger, e aqueth non-sens, au nom de la democracia! Mes qué ne’ns harén pas har au nom de la democracia?! He donc que disi jo que justament, lo vòte n’estó pas democratic: que s’agiva deu nom deu país, de decidir deu son emplec, donc un vòte democratic que seré devut estar ubèrt aus occitans de totas las regions.

Que ns’explican adara que “mercés ad aqueth vòte, validat peu Conselh Regionau de la grana region centrau, los mèdias parisencs que parlan de l’Occitania”. Aqueth argument tanpòc n’ei pas acceptable: los mèdias nacionaus francés ne parlan pas “de l’Occitania”, que parlan de la grana region centrau en l’aperant Occitania, e qu’ei complètament diferent. Se parlavan de l’Occitania, que parlarén de l’ensemble, de totas las regions: qu’ei aquò l’Occitania. A mens, e açò que seré sordeish, e de hèra, que volha díser que tad aqueth monde l’Occitania, la qui compta, fin finala, qu’ei aquera grana region centrau, e que la rèsta ei superflua? Que hè ariçar de pensar qu’a causa de la confusion creada enter lo nom de la grana region centrau e lo deu país, aqueth punt de vista (qui de tota faiçon existeish dejà, remplaçatz “grana region centrau” per “Lengadòc”) e poderé ganhar terrenh dens las annadas qui vienen dinc au sen de l’occitanisme.

Qu’ei dejà present, aqueth punt de vista (non dit, de segur, hontós, mes… hèra reau). Que i a pausa que la màger partida deus occitanistas lengadocians, que sian de Tolosa o de Montpelhièr, e pensan endehens que lo centre-sud deu país ei “mei occitan” que la rèsta deu país, e que lo lengadocian ei “mei occitan” que los autes dialèctes. Solide, un tau sentiment n’estó pas jamei formulat publicament. Mei qu’aquò, qu’ei probable qu’ei inconscient tà la màger partida deus qui practican aqueth amalgama enter lengadocian e occitan, mes qu’ei reau. Que’s coneish dens l’emplec sistematic d’occitan en per lengadocian: se nosautes e parlam, segon los cas o l’umor, bearnés (bigordan…), gascon, occitan, los occitanistas lengadocians ne disen pas jamei que parlen lengadocian: eths que parlan tostemps occitan. Lo desplaçament qu’èra dejà observable dab Alibèrt : ua Gramatica occitana segon los parlars lengadocians, mes un Dictionnaire occitan-français (1). Qu’explican que l’Occitania ei un país mediterranèu (mercés!), tostemps ubèrt sus l’Orient. E autanlèu qui s’ageish de parlar deu catarisme e de la Crotzada, qu’arriba tau paroxisme: que s’ageish d’ua “epopèa occitana” (perqué non? Mes jamei ne s’i diserà que s’ageish d’ua “epopèa lengadociana”), qui miè tà la pèrda de l’independéncia occitana, los senhors deu Comtat de Tolosa que son aperats “los barons occitans”, etc etc. E per tant qui ací l’amalgama ne sia pas tostemps estat lo fèit d’occitanistas lengadocians (au mens de la màger partida d’aqueths), que cau reconéisher qu’aquestes ne l’an pas jamei denonciat.

Nosautes tanpòc, d’aulhors, en Gasconha, Provença, Lemosin… Au contrari, entà amuishar que la region centrau n’a pas lo monopòli de l’occitanitat, que causívam d’aperar la lenga qui parlam occitan. Se aquò e podè estar ua bona alternativa en Lemosin (per’mor deu sovier deus trobadors), qu’avó los resultats qui sabem en Gasconha, especiaument en Bearn. E, aulhors, en Provença.

Quaus seràn las consequéncias de çò qui dauvuns an aperat l’Occitan Exit? Per çò de nosautes, en Navèra Aquitània, que soi seren: ne parlam pas e ne parlaram pas jamei neoaquitan. De segur, en Bearn l’IBG que diserà que l’occitan, e dab eth los occitanistas (!), e vienen de Montpelhièr, mes qu’ac disèn dejà. Per venciva, que serà enqüèra mei dificile qu’abans entaus provençaus, per’mor qu’eths, justament, que parlan provençau. Mei dificile que serà tanben entà las zònas on n’existeish pas ua politica lingüistica seriosa: Auvèrnha, Ardecha, Droma.

Ací, que vieni de parlar deu nom de la lenga. Per çò qui ei deu nom deu país… Qu’ac pensavan dejà hèra de monde, en Bearn, de que l’Occitania èra mei tà l’èst, deu costat de Tolosa o de Montpelhièr, per’mor de l’abús deus simbèus d’occitanitat hèit despuish pausa dens la region centrau, e n’avón pas jamei besonh d’estar endoctrinats per l’IBG entad ac pensar. He donc, adara… Ne vei pas quin poderam explicar que l’Occitania qu’ei tanben Pau, e Bordèu, e Limòtges, e Clarmont-Ferrand, e Valença, e Marselha, e Niça. He donc, que haram auta causa. Que parlaram de Gasconha e de gascon. Que ns’i incita la borgesia tolosana.

(1) Per aquò, ne sabem pas quin auré aperat lo son diccionari se l’avè podut publicat mentre qui vivè.